مراحل سرطان سینه

سرطان سینه و مراحل آن

سرطان سینه متداول‌ترین سرطان در میان زنان است و بیشترین میزان مرگ و میر سرطان‌ها را درمیان زنان به خود اختصاص داده است. وقتی در بدن فردی علائم سرطان پستان دیده شده و در نهایت تایید می‌شود که به سرطان پستان مبتلا شده است، بیماری او مرحله بندی می‌شود، یعنی این که این بیماری دارای مراحل مختلفی است.

مراحل سرطان سینه براساس حجم تومور سرطانی، این که تهاجمی باشد یا نباشد (یعنی به بافت های جانبی حمله کرده یا نکرده باشد)، این که به غدد لنفاوی رسیده یا نرسیده باشد، تعیین می‌شود و در نهایت با توجه به این که به دیگر نقاط بدن سرایت کرده یا نکرده باشد (متاستاز) تعیین خواهند شد.سرطان پستان خوش خیم و بدخیم از روش‌های مختلف قابل تشخیص است. بیشتر توده‌های پستان از نوع خوش‌خیم بوده و برای فرد خطر زیادی ندارند. درصورتی‌که سرطان سینه بدخیم باشد، مراحل درمانی باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.

براساس نتایج آسیب شناسی و نتایج مربوط به آزمایشات خون و اسکن‌های تصویری مرحله سرطان سینه تعیین می‌شود. دانستن مرحله پیشرفت سرطان به بیمار و تیم درمانی او کمک می‌کند که بهترین روش درمانی را در انتخاب کرده و از آن استفاده بکنند. همچنین تعیین شدن این مراحل به بیمار کمک می‌کند که از شانس زنده ماندن خودآگاه شود. در ادامه این مطلب می‌خواهیم شما را با ۵ مرحله مختلف سرطان سینه و درمان‌های معمولی که برای هر مرحله در نظر گرفته می‌شود آشنا کنیم.

درجه بندی یا گرید سرطان سینه چیست؟

درجه بندی یا گرید سرطان سینه (Breast Cancer Grade) روشی است که متخصصان میزان سرطان سینه را با آن توصیف می کنند یعنی میزان اینکه سرطان تا چه اندازه گسترده شده و با چه سرعتی ممکن است رشد کند.
دانستن گرید و یا درجه سرطان به تیم پزشکی کمک می‌کند تا بهترین درمان را برای شما در نظر بگیرند. مراحل سرطان سینه معمولاً بعد از بیوپسی تومور پستان توسط جراحی اتفاق می‌افتد، زیرا یک پاتولوژیست، نیاز به آزمایش بافت در آزمایشگاه و بررسی آن در زیر میکروسکوپ دارد.

 

درجه بندی سرطان سینه با معیارهای خاصی تعیین می‌شود. تعیین مرحله‌ی سرطان سینه به پزشک کمک می‌کند تا بهترین گزینه‌های درمان را انتخاب کند. درجه تومور نشان می‌دهد که آیا سرطان موضعی است و یا  گسترش یافته است. همچنین نشان می دهد که آیا غدد لنفاوی در ناحیه زیربغل یا سایر اندام ها تحت تأثیر قرار گرفته اند یا خیر.

تعیین مراحل سرطان پستان یکی از مهمترین بخش‌های فرآیند تشخیص و درمان است. مراحل سرطان پستان براساس اندازه تومور، وضعیت غدد لنفاوی و گسترش به سایر بخش‌های بدن تعیین می‌شود.

مراحل سرطان سینه

• درجه تومور بیانگر این است که سلول‌ها در چه مرحله ای هستند و سرعت رشد و گسترش آن چگونه است.
• برای شناسایی این چهار درجه یا گرید سرطان سینه، پزشکان از سیستم نامگذاری TNM استفاده می کنند.
• T مخفف تومور است و نشان دهنده ی این است که چه مقدار از بافت سینه درگیر سرطان شده است.
• N مخفف گره است و مشخص می کند که سرطان تا گره های لنفاوی پیشرفت کرده است یا خیر.
• Mمخفف متاستاز است و نشان می دهد که آیا سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش یافته است یا خیر؟
• سیستمTNM برای نامگذاری انواع سرطان از اعداد نیز استفاده می‌کند. مرحله سرطان سینه از مرحله 0 (بیماری قبل از تهاجم) تا مرحله چهارم (بیماری متاستاتیک) متغیر است. اعداد از ۰ تا ۴ مشخص می‌کنند که چه مقدار سرطان پیشرفت کرده است.

 

مرحله 0 سرطان سینه 

این مرحله از دوره را دوره قبل از سرطان هم می‌نامند که اولین مرحله سرطان پستان محسوب می‌شود و رایج‌ترین آن هم رشد سلولی که از حالت نرمال خارج شده و غیرطبیعی در کانال‌های شیری پستان است. این مرحله از سرطان سینه تهاجمی نبوده و به دیگر بافت‌های سینه سرایت نخواهد کرد اما می‌تواند در صورت درمان نشدن در آینده به دیگر نقاط سینه سرایت نماید. در این نوع از سرطان، سلول‌های سرطانی هنوز به غدد لنفاوی و دیگر ارگان‌های بدن نیز سرایت نکرده اند. این نوع از سرطان معمولاً تنها با جراحی یا پرتو درمانی مداوا خواهند شد.

شیمی درمانی معمولاً در این نوع از سرطان سینه کاربردی ندارد. در بیمارانی که سرطان آن‌ها در اثر هورمون‌های استروژن یا پروژسترون تحریک شود از روش‌های هورمون درمانی بعد از جراحی استفاده خواهد شد تا بدین ترتیب خطر تهاجم سلول‌های سرطانی به دیگر بافت‌های سینه در آینده کاهش یابد. در برخی موارد نیز اصولاً هیچ درمانی ضروری نخواهد.

نوعی سرطان خوش خیم است، به این معنی که سرطان در هیچ جای بدن گسترش نیافته است. سلول‌های سرطانی در سینه یعنی جایی که در آن شروع به رشد کرده اند، به عنوان سرطان ثابت در مجاری شیر باقی می‌ماند. تشخیص زود هنگام سرطان سینه در گرید۰ به فرد کمک می‌کند از معالجه و درمان سریع بهره مند شود. اگر در این مرحله تشخیص و درمان انجام شود، سرطان به نوع بدخیم تبدیل نخواهد شد.

مرحله 1 سرطان سینه 

سرطان سینه مرحله ۱ تهاجمی است بدین معنی که سلول های سرطانی وارد بافت‌های سالم سینه شده اند. در نوع ۱ اِی (1A)  معمولاً تومور کمتر از دو سانتیمتر طول خواهد داشت. سرطان در این نوع به بیرون از سینه سرایت نکرده و هیچ غده لنفاوی درگیر نشده است. در مرحله ۱ بی (1B) نیز هیچ توموری وجود ندارد یا طول آن کمتر از ۲ سانتیمتر است و رشته‌های نازکی از سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی یافت می‌شوند. در سرطان سینه مرحله ۱ معمولاً از روش لوپکتومی برای حفظ سینه و بدنبال آن پرتودرمانی استفاده می‌شود. برای تومورهای بزرگ تر از یک سانتیمتر نیز ممکن است شیمی درمانی در نظر گرفته شود. روش تکه برداری معمولاً برای تشخیص سرطان در غدد لنفاوی نزدیک سینه تجویز خواهد شد.

در این مرحله که یک سرطان نسبتاً کوچک رخ داده که رشد سلول‌های آن کند بوده و احتمال شیوع آن کمتر است. در این درجه سلول‌های سرطانی به اطراف بافت سینه حمله می کنند. این سرطان دارای دو زیر شاخه  A1  و B1 است. سرطان سینه در مرحله 1 به معنای وجود تومور کوچک (تا 2 سانتی‌متر) است که به غدد لنفاوی اطراف گسترش نیافته است.

در این مرحله، شانس درمان کامل با جراحی و درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی بسیار بالاست.

سینه مرحله A1

 در سرطان سینه مرحله A1، تومور کوچک است و قطر آن کمتر از ۲ سانتی‌متر می‌باشد، و به غدد لنفاوی یا دیگر نواحی بدن گسترش نیافته است، که این مرحله به عنوان یکی از اولیه‌ترین مراحل سرطان سینه شناخته می‌شود.

سرطان سینه مرحله B1

سرطان بدخیم سینه است به طوری که توموری در سینه وجود ندارد و به جای آن سلول‌های سرطانی خوشه مانندی که قطر هر کدام از آن‌ها بین قطر ۰٫۲ تا ۲ میلیمتر است وجود دارد تشکیل شده اند. خوشه‌ها ممکن است در گره های لنفاوی نیز ایجاد شوند.

مرحله 2 سرطان سینه

در سرطان پستان مرحله ۲، سرطان رشد کرده اما هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. این مرحله خود دارای دو دسته بندی است. در مرحله ۲ اِی (2A) یکی از موارد زیر وجود دارد:

• هیچ توموری وجود ندارد و کمتر از ۴ غده لنفاوی مبتلا به سرطان در زیر بازو
• توموری کوچک (کوچک تر از ۲ سانتیمتر) و سرطان در کمتر از ۴ غده لنفاوی زیر بازو
• توموری بین ۲ تا ۵ سانیتمتر بدون این که غدد لنفاوی درگیر شده باشند

سرطان پستان مرحله ۲ (2B) می تواند شامل یکی از مراحل زیر باشد:

• توموری به ابعاد ۲ تا ۵ سانتیمتر و رشته های کوچک سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی
• توموری بین ۲ تا ۵ سانتیمتر و سرطان در کمتر از ۴ غده لنفاوی زیر بازو
• تومور بزرگ تر از ۵ سانتیمتر و بدون درگیر شدن غذذ لنفاوی

اگر چه سرطان پستان مرحله ۲ از مرحله ۱ بزرگ تر است و می‌تواند شامل درگیر شدن غدد لنفاوی نیز باشد اما هنوز امکان درمان و بهبودی بسیار بالاست. در این مورد می‌توان از روش‌های ماستکتومی یا لوپکتومی به علاوه پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده کرد. در صورت موثر بودن پزشک می‌تواند از درمان هورمونی و روش‌های درمانی هدفمند نیز استفاده نماید. در مواردی نیز غدد لنفاوی تکه برداری شده و یا به طور کلی برداشته خواهند شد.

تومور در این مرحله از سرطان بزرگتر از مرحله 1 است و این موضوع به معنای گسترش سرطان در بافت‌های اطراف است اما در بعضی اوقات مرحله 2 بدین معنی است که سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی نزدیک تومور رسیده اند.
سرطان سینه گرید ۲ نیز دارای زیر شاخه هایی با عنوان A2 و B2 است.

سرطان سینه گرید A2

سرطانی بدخیم که رشد تومور در خود سینه وجود ندارد، اما توده های سرطانی با قطر بیش از ۲ میلی‌متر در حدود ۳ گره لنفاوی زیر بغل و یا گره‌های لنفاوی نزدیکی استخوان سینه رشد می‌کنند. یا یک تومور با قطر کمتر از ۲ سانتی متر در سینه وجود دارد که تا گره های لنفاوی زیربغل گسترش یافته است و یا اینکه تومورهایی با قطر ۲ تا ۵ سانتی متر که تا گره‌های لنفاوی زیر بغل را درگیر نکرده است.

سرطان سینه مرحله B2

سرطانی بدخیم با توموری در قطر ۲ تا ۵ سانتی متر است و همراه با مجموعه ای از سلول‌های سرطانی در گره‌های لنفاوی رشد می کند. این سلول‌های سرطانی خوشه‌هایی به اندازه ۰٫۲ تا ۲ میلیمتر تشکیل می دهند. نوع دیگری از آن توموری است با قطر ۲ تا ۵ سانتیمتر و سلول‌های سرطانی تا گره لنفاوی زیر بغل یا گره های لنفاوی در کنار استخوان سینه انتشار یافته و رشد می‌کنند.

از انواع دیگر تومور بزرگتر از ۵ سانتیمتر است، اما سلول‌های سرطانی به گره های لنفاوی زیر بغل گسترش نمی یابند.

مرحله 3 سرطان سینه 

سرطان سینه مرحله ۳ در واقع از موارد پیشرفته سرطان به شمار می‌آید. در این مرحله سلول‌های سرطانی خود را به غدد لنفاوی رسانده اند اما هنوز به دیگر ارگان‌های بدن سرایت نکرده اند. این مرحله خود براساس اندازه تومور و میزان درگیر شدن غدد لنفاوی به سه دسته بندی تقسیم می‌شود:۳ اِی (۳A ) 3 بی (۳B) و ۳ سی (۳C).

هر یک از موارد زیر می تواند در دسته بندی سرطان سینه نوع ۳ اِی قرار بگیرد:

• عدم وجود تومور یا وجود تومور با هر اندازه‌ای و سرطان در ۴ تا ۹ مورد از غدد لنفاوی مجاور
• توموری بزرگ تر از ۴ سانتیمتر در طول و رشته های کوچک سلول‌های سرطان سینه در غدد لنفاوی
• توموری بزرگ تر از ۵ سانتیمتر و سرطانی در یک تا سه غده لنفاوی در نزدیکی استخوان سینه

سرطان سینه نوع ۳ بی می تواند هر اندازه‌ای باشد. این نوع از سرطان در دیواره سینه یا پوست سینه رخ می دهد که می تواند با تورم موضع همراه باشد. این نوع نیز تا ۹ غدد لنفاوی مجاور را نیز درگیر خود خواهد کرد. سرطان سینه نوع ۳ سی می تواند توموری در هر اندازه باشد و یا اصلا توموری وجود نداشته باشد. این نوع مواردی که سرطان به ۱۰ یا تعداد بیشتری از غذذ لنفاوی نزدیک بازو و ترقوه سرایت کرده باشد را نیز در بر می‌گیرد.

درمان سرطان سینه مرحله ۳ بسیار متنوع است. در برخی از موارد تمام سینه بیمار برداشته می‌شود که به آن «ماستکتومی» (mastectomy) گفته می‌شود. در مواردی دیگر نیز از روش نجات سینه یا «لامپکتومی» (lumpectomy) و یا پرتودرمانی و در مواردی نیز شیمی درمانی و برداشتن غده لنفاوی درگیر استفاده می‌شود. برخی بیماران نیز روش‌های هورمون درمانی و درمان سرطان هدفمند را دریافت خواهند کرد. در برخی موارد نیز ابتدا بیمار تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرد تا سایز تومور کاهش پیدا کند و پس از آن ماستکتومی و پرتودرمانی صورت خواهد گرفت.

هورمون درمانی و درمان سرطان هدفمند نیز ممکن است در صورت لزوم و مفید بودن مورد استفاده قرار گیرند. افرادی که سرطان سینه آن ها در مرحله ۳ قرار دارد معمولاً برای برداشتن دستکم برخی از غذذ لنفاوی درگیر در زیر بازو مورد عمل جراحی قرار گرفته و ممکن است برای درمان غدد لنفاوی نزدیک ترقوه و استخوان سینه تحت پرتودرمانی قرار گیرند.

معمولاً به معنای سرطان بزرگ‌تر است. در این مرحله بیمار پیشرفت بیشتری نسبت به دو مرحله‌ی پیشن خود داشته است و ممکن است شروع به گسترش بیشتر در بافت‌های اطراف و غدد لنفاوی اطراف سینه کند و منطق وسیع تری را آلوده کند. زیر شاخه‌های این دسته از سرطان سینه گرید A3، B3 و C3 است.

سرطان سینه نوع A3 

یک سرطان سینه بدخیم است به طوری که در تومورها و سلول‌های سرطانی  چهار تا نه گره لنفاوی زیر بغل یا گره‌های لنفاوی کنار استخوان سینه پخش می‌شود. در نوع دیگری از این نوع سرطان فرد مبتلا دارای توموری با قطر بزرگتر از ۵ سانتیمتر و همچنین خوشه‌هایی از سلول‌های سرطانی در گره های لنفاوی است و اندازه آن ها بین ۰٫۲ تا ۲ میلیمتر متغیر است.

یکی دیگر از سرطان های سینه نوع A3 تومور بزرگتر از ۵ سانتیمتر است و سرطان از یک تا سه گره لنفاوی زیر بغل یا گره های لنفاوی در نزدیکی سینه را درگیر کرده است.

 

سرطان سینه مرحله B3 

سرطان سینه بدخیم با تومور در اندازه های متفاوت است که تا دیواره قفسه سینه یا پوست سینه گسترش یافته است و باعث ایجاد تورم یا زخم می‌شود. سرطان همچنین می‌تواند به ۹ گره لنفاوی زیربغل انتشار یافته و حتی تا گره‌های لنفاوی کنار سینه گسترش یابد.

اگر سرطان به پوست سینه برسد، بیمار ممکن است به سرطان التهابی مبتلا شده باشد و علائمی مانند قرمز شدن پوست سینه ، تورم سینه و بالا رفتن دمای بدن به طور غیرعادی داشته باشد.

سرطان سینه مرحله C3

سرطان سینه بدخیم که ممکن است بدون تومور بوده و یا اینکه تومور با اندازه های مختلف داشته باشد و تا دیواره سینه یا پوست سینه کشیده شود . در این مرحله سرطان ممکن است در ۱۰ یا حتی بیشتر از ۱۰ گره لنفاوی زیر بغل منتشر شود .

مرحله 4 سرطان سینه 

در مرحله ۴، سرطان سینه به نقاط دیگر بدن راه پیدا کرده و به اصطلاح متاستاز کرده است که از این مناطق می‌توان به استخوان‌ها، کبد، مغز و ریه‌ها اشاره کرد. این مرحله را سرطان سینه متازتاتیک می‌نامند و اگر چه معمولا غیر قابل درمان انگاشته می‌شود اما روش‌های درمانی جدید به بیمار کمک می‌کنند که چند سال بیشتر زنده بمانند. حتی در حالی که بیماری آن‌ها وارد مراحل پیشرفته ای شده است. اصلی ترین روش درمانی که در واقع تنها به تاخیر انداختن مرگ است استفاده از داروهاست و در برخی موارد نیز شیمی درمانی توصیه می‌شود.

در زنانی که سرطان سینه آن‌ها با استفاده از هورمون‌های زنانه تغذیه می‌شود از روش‌های هورمون درمانی مانند استفاده از تاموکسیفن یا بازدارنده‌های آروماتاز برای جلوگیری از رشد سرطان استفاده می‌شود. داروهایی که ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی را نشانه می‌گیرند و در روش موسوم به درمان هدف دار به کار برده می‌شوند می‌توانند اثرات آنزیم‌ها و پروتئین‌هایی که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند را کاهش دهند. در موارد کمتری نیز از جراحی و پرتودرمانی برای کاهش نشانه ها و عوارض استفاده می‌شود که اثرات سرطان سینه مانند درد شدید را کاهش می دهند.

این مرحله پیشرفته ترین مرحله سرطان سینه بدخیم است که سرطان به اندام‌های دیگر بدن گسترش می‌یابد. به این بیماری سرطان ثانویه یا متاستاتیک نیز گفته می‌شود.

سرطان در فرد مبتلا به سرطان سینه گرید ۴، نه تنها به گره‌های لنفاوی مجاور گسترش یافته بلکه گره های لنفاوی دورتر و سایر اندام های بدن مانند (مغز، استخوان، ریه ها و کبد) را نیز آلوده کرده است.
برای تعیین مقدار پیشرفت و مرحله سرطان سینه، پزشک آزمایشاتی شامل آزمایش خون، سی تی اسکن و پت اسکن، ام ار ای، اشعه ایکس، ماموگرافی و سونوگرافی را انجام خواهد داد.

دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان