برای مشاوره آنلاین در دایره سلامت
ماموگرافی سینه
ب
ماموگرافی چیست؟
ماموگرافی (Mammography) یک روش تصویربرداری است در این روش از اشعه X کم انرژی برای تصویربرداری از بافت سینه استفاده می‌شود. در زمان انجام ماموگرافی از نماهای استاندارد شده سینه‌ها برای ارزیابی ضایعات سینه استفاده می‌شود. ماموگرافی روشی است برای تشخیص زودهنگام بیماری های مربوط به پستان و نقش مهمی در افزایش شانس موفقیت درمان دارد.
اما می تواند با نتایج مثبت یا منفی کاذب همراه باشد، بنابراین باید حتما نتایج را به یک پزشک متخصص نشان دهید.
ماموگرافی سینه از چه سنی توصیه می شود؟
ماموگرافی سینه (Mammography) یکی از آزمایش‌های غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. توصیه‌های عمومی درباره سن شروع ماموگرافی ممکن است بسته به دستورالعمل‌های مختلف و عوامل فردی متفاوت باشد . انجام این آزمایش به همه زنان بالای 40 سال با یا بدون سابقه ابتلا به بیماری‌های پستان توصیه می‌شود. دلیل انجام ماموگرافی این است که هرچه زودتر بتوان سرطان سینه را تشخیص داد شانس زنده ماندن و درمان سرطان پستان بیشتر است.
کاربرد ماموگرافی
از ماموگرافی روش به عنوان یک ابزار غربالگری برای تشخیص سرطان پستان در زنان بدون علامت استفاده می‌شود. هر سینه به طور جداگانه در دستگاه مخصوص قرار می‌گیرد و مورد بررسی قرار گرفته تا توده‌های احتمالی درون سینه شناسایی شود. نکته مهم در آزمایش‌های غربالگری این است که تشخیص زود هنگام سرطان سینه امکان درمان زودتر و افزایش نجات فرد بیمار را فراهم می کند. اگر سرطان در همان مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، احتمال درمان آن بسیار بالاست. ماموگرافی سینه تنها روش اثبات شده از سوی دانشمندان و پزشکان برای تشخیص تومورهای پستان است و هیچ گونه عارضه ای ندارد.
نقش ماموگرافی در تشخیص سرطان سینه
ماموگرافی منظم بهترین وسیله تشخیصی است که پزشکان باید برای کشف زودهنگام سرطان سینه و تشخیص علایم این بیماری استفاده کنند که بهتر و سریعتر تشخیص داده شود.
اگر یک توده یا هر علامت دیگری از سرطان سینه داشته باشید، پزشک دستور ماموگرافی تشخیصی را می دهد. اگر پروتز سینه انجام داده‌اید احتمالاً به یک ماموگرافی تشخیصی احتیاج دارید. ماموگرافی های تشخیصی گسترده تر از ماموگرافی‌های غربالگری هستند.
به این ترتیب از سینه تصاویر بیشتر و در جهات مختلف تهیه می‌شود.
ماموگرافی سینه برای چه سنی ضروری است؟
همه سازمان‌ها در مورد دستورالعمل‌های سن انجام آزمایش‌های غربالگری سرطان سینه موافق نیستند، اما همه آنها تاکید دارند که باید آزمایش‌های غربالگری را برای بررسی وضعیت پستان‌ها انجام داد. به عنوان مثال، دستورالعمل انجام آزمایش‌های غربالگری خدمات پیشگیری ایالات متحده، توصیه می‌کند که زنان از 50 سالگی و انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند که زنان از 45 سالگی شروع به غربالگری کنند. اگر سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان سینه دارید، پزشك ممكن است توصیه كند كه زودتر غربالگری را شروع كنید.
برخی کلینیک‌ها غربالگری را از 40 سالگی توصیه می‌کنند، زیرا آزمایش غربالگری ماموگرافی سینه می‌تواند ناهنجاری‌های سینه زنان را در 40 سالگی تشخیص دهد. یافته‌های آزمایشات تصادفی از زنان در دهه 40 و 50 نشان داده است که غربالگری ماموگرافی سینه مرگ و میر ناشی از سرطان سینه را 15 تا 29 درصد کاهش می دهد.
ماموگرافی چگونه انجام می شود؟
شما در مقابل دستگاه مخصوص اشعه ایکس می ایستید. یک تکنسین سینه را روی یک صفحه پلاستیکی شفاف قرار می‌دهد. یک صفحه دیگر به طور محکم سینه را از بالا فشار خواهد داد. بسته به نوع آزمایش، ممکن است در طول ماموگرافی بایستد یا بنشیند. صفحات سینه را پهن و صاف می‌کنند و در حالی که تصویر برداری با اشعه ایکس انجام می شود، آن را نگه می دارند.
در این پروسه احساس فشار خواهید کرد اما این فشار که ممکن است همراه با درد باشد غیرقابل تحمل نیست. سپس تکنسین چهار پرتوی ایکس را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که نیازی به انجام مجدد تصاویر نیست. تکنسین نمی‌تواند نتایج ماموگرافی خود را به شما بگوید. ماموگرافی هر زن ممکن است کمی متفاوت به نظر برسد زیرا سینه افراد مختلف کمی متفاوت هستند.
ماموگرافی دیجیتال
ماموگرافی دیجیتال بیشتر برای خانم‌های جوان‌تر از 50 سال که معمولاً بافت سینه متراکم تر از زنان مسن دارند، استفاده می‌شود. ماموگرام دیجیتال، اشعه ایکس را به یک تصویر الکترونیکی از سینه که در رایانه ذخیره می‌شود، تبدیل می‌کند. تصاویر بلافاصله قابل مشاهده هستند. بنابراین لازم نیست رادیولوژیست منتظر تصاویر باشد.
این نوع تصویر برداری نتیجه بهتری از ماموگرافی‌های معمولی دارد.
آیا ماموگرافی درد دارد؟
انجام ماموگرافی برای اکثر بانوان ناراحت کننده است. برخی از زنان این درد را تجربه می کنند، با این وصف، ماموگرافی تنها فقط چند لحظه طول می‌کشد و بعد از آن درد به پایان می رسد. میزان این درد بستگی به مهارت تکنسین، اندازه سینه‌ها و میزان فشار آنها دارد. نزدیک به عادت ماهانه سینه ها حساس‌تر می‌شوند و احتمالا درد بیشتری حس خواهید کرد.
بهتر است انجام ماموگرافی را به بعد از زمان پریود موکول کنید. در ادامه در مورد این مساله نکته‌های بیشتری عنوان کرده‌ایم.
آمادگی های لازم قبل از ماموگرافی
سعی کنید یک هفته قبل از شروع عادت ماهانه یا در طول دوره آن، ماموگرافی خود را انجام ندهید. ممکن است سینه‌های شما حساس یا متورم شود. در روز ماموگرافی خود، از دئودورانت یا عطر استفاده نکنید. این محصولات می‌توانند به صورت لکه‌های سفید روی اشعه X ظاهر شوند. همچنین نباید پمادها و کرم ها را روی سینه یا زیر بغل خود بمالید.
این مواد ممکن است تصویربرداری شما را دچار مشکل کند یا مانند کلسیفیکاسیون یا رسوبات کلسیم به نظر برسند، بنابراین جلوگیری از آنها مهم است. در صورتی که پروتز سینه انجام داده‌اید یا باردار هستید و یا به نوزاد خود شیر می‌دهید، حتما قبل از آزمایش به رادیولوژیست بگویید.
نتیجه ماموگرافی
اگر نتیجه طبیعی باشد که نیاز به انجام آزمایش دیگری نیست. البته اگر غیرطبیعی هم باشد همیشه به معنای ابتلا به سرطان نیست. اما قبل از اینکه پزشک بتواند بطور قطع در مورد نتیجه ماموگرافی شما نظر بدهد نیاز به انجام آزمایش و معاینه بیشتر دارید.
همچنین ممکن است به یک فلوشیپ فوق‌تخصص جراح بیماری‌های پستان معرفی شوید. مراجعه به پزشک متخصص لزوماً به این معنا نیست که به عمل جراحی نیاز دارید. پزشکان آزمایشات تشخیصی دیگری را انجام می‌دهند تا به صورت دقیق وضعیت بیماری شما مشخص شود.
این نتایج چه معنایی دارند؟
تصاویر حاصل از ماموگرافی می‌تواند به یافتن کلسیفیکاسیون یا ذخایر کلسیم در سینه‌ها کمک کنند. اکثر کلسیفیکاسیون‌ها نشانه سرطان نیست. این آزمایش همچنین می تواند کیست (کیسه های پر از مایعات که ممکن است در طول دوره قاعدگی برخی از خانم‌ها دیده شود) و هرگونه توده سرطانی یا غیرسرطانی را پیدا کند.
یک سیستم تشخیصی ملی برای خواندن ماموگرافی وجود دارد. در این سیستم هفت دسته وجود دارد که از صفر تا شش متغیر است. هر دسته توضیح می دهد که به آزمایشات بیشتر برای دریافت میزان خطر بیماری نیاز است یا نه. هر دسته برنامه پیگیری خاص خود را دارد. اقدامات در مورد برنامه پیگیری ممکن است شامل ماموگرافی اضافی، ادامه آزمایشات منظم یا پیگیری در شش ماه بعد یا انجام بیوپسی باشد.
ماموگرافی چند وقت یکبار انجام می شود؟
نمی‌توان بین سرطان سینه که به اندام‌های دیگر بدن متاستاز داشته و یا سرطان سینه‌ای که بافت‌های پستان را درگیر کرده است تفاوتی در درمان قایل بود. بنابراین ماموگرافی بهترین روش برای تشخیص زود هنگام سرطان و کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان سینه است؛ بنابراین ماموگرافی سالانه بهترین گزینه برای تشخیص زودهنگام سرطان و کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان سینه است. ممکن است به بعضی بیماران گفته شود هر دو سال یکبار ماموگرافی کنند.
در برخی از موارد ممکن است که نتیجه ماموگرافی سینه نگران کننده باشد. اما باید بدانید همه توده‌هایی که در پروسه ماموگرافی در سینه تشخیص داده می‌شوند سرطانی نیستند و برای تشخیص نوع توده باید آزمایش‌های تکمیلی انجام شود تا نوع توده تشخیص داده شود. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد یک زن تحت آزمایش بیوپسی قرار گیرد تا نمونه ای از بافت سینه را برای آزمایش خارج کنند. بعد از انجام همه آزمایش‌های تکمیلی است که پزشک می‌تواند نظر نهایی خود را درباره نوع توده پستان اعلام کند.
عوارض و ضررهای ماموگرافی
مانند هر نوع اشعه ایکس، در طول ماموگرافی در معرض مقدار بسیار کمی از تابش قرار می‌گیرید. اما خطر این مواجهه بسیار کمتر از نتایج مثبت بعد از انجام ماموگرافی است. اگر یک زن باردار باشد و قبل از تاریخ زایمان حتما به ماموگرافی احتیاج داشته باشد، در طول آزمایش به طور معمول باید از پیش بند سرب استفاده کند.
تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی
در سونوگرافی معمولاً توده هایی را می‌توان تشخیص داد که احساس شوند. در حالی که ماموگرام می‌تواند ناهنجاری‌هایی را تشخیص دهد که از نظر جسمی و در خودآزمایی‌های ماهانه احساس نمی‌شوند. ماموگرافی برای خانم‌های مسن که بافت سینه در آنها تراکم کمتری دارد مناسب است.
در حالی که سونوگرافی برای خانم‌های جوان‌تر که بافت سینه متراکم تری دارند، بهتر است. با این وجود، اگر با معاینه فیزیکی پزشک بتواند توده ای پیدا کند، بدون توجه به سن بیمار، ممکن است هم ماموگرافی و هم سونوگرافی را تجویز کند. تجویز همزمان این دو آزمایش به پزشک برای تشخیص بهتر کمک می‌کند.
هزینه ماموگرافی
قیمت ماموگرافی بسته به نوع دستگاه (دیجیتال یا آنالوگ)، مرکز درمانی، و تجربه پزشک متغیر است. عواملی مانند محل جغرافیایی، نیاز به تصویربرداری‌های تکمیلی یا تفسیر تخصصی نیز می‌توانند بر هزینه نهایی تأثیر بگذارند.
هزینه این عمل تشخیصی در ایران زیاد نیست و اگر توسط پزشک تجویز شود و از پوشش بیمه ای برخوردار باشید با هزینه کمی قابل انجام است. البته در کشورهای مختلف غربالگری سرطان سینه با ماموگرافی انجام می‌شود که دولت ها معمولا هزینه آن را پرداخت می‌کنند.
ضرورت ماموگرافی سینه برای چه کسانی است؟
به طور کلی، ماموگرافی‌های غربالگری برای خانم‌های زیر 40 سال توصیه نمی‌شود. با این حال، در زنانی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند انجام آزمایش‌های غربالگری اغلب 10 سال زودتر از سن اولین بستگان مبتلا در خانواده توصیه می‌شود.
گفته می شود اگر فردی به سرطان سینه مبتلا شده باشد، تشخیص زودهنگام و درمان سریع می‌تواند شانس زنده ماندن فرد را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. بیش از 90٪ زنانی که در مراحل اولیه سرطان پستان آنها تشخیص داده شده است، زنده مانده‌اند.
زنان جوان معمولاً خود را در معرض خطر سرطان سینه نمی‌دانند. با این وجود، سرطان پستان در هر سنی ممکن است دیده شود. حدود 5٪ موارد سرطان سینه در زنان زیر 40 سال رخ می دهد. همه زنان باید از عوامل خطر شخصی خود در بروز سرطان سینه آگاه باشند.
تشخیص سرطان سینه در خانم‌های جوان (زیر 40 سال) دشوارتر است زیرا بافت سینه آنها به طور کلی متراکم تر از بافت سینه در زنان مسن است و غربالگری روتین توصیه نمی‌شود. ولی همه خانم‌ها باید از شروع سن بلوغ خودآزمایی پستان را یاد بگیرند و ماهانه به صورت مرتب 3-4 روز بعد از پایان دوره قاعدگی آن را انجام دهند تا اگر توده‌ای در پستان حس کردند به موقع به پزشک مراجعه کنند.
بیشتر بدانید: تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی در تشخیص سرطان سینه
دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان
