انواع بیماری های پستان؛ بیماری های خوش خیم و بدخیم

انواع بیماری های پستان

بیماری‌های سینه می‌توانند خوش‌خیم، بدخیم یا بینابینی باشند. خوشبختانه بیشتر بیماری‌های سینه خوش خیم هستند و جای نگرانی ندارند. بیشتر این بیماری‌ها بدون درمان بهبود می‌یابند. برخی بیماری‌های بدخیم سینه مانند سرطان می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند. نحوه تشخیص این بیماری‌ها به وسیله پزشک و سونوگرافی، ماموگرافی و بیوپسی است. البته معاینه بدنی نیز نقش مهمی دارد و خانم‌ها خود می‌توانند این کار را در منزل انجام دهد. اکثر زنان در دوره ای از زندگی، درد در سینه را تجربه می کنند.

درد پستان یکی از مهم‌ترین شکایات بیماران و شایع‌ترین علت مراجعه آنان به پزشک فلوشیپ فوق‌تخصص بیماری های سینه است. برای تشخیص و پیشگیری از بیماری های پستان، معاینات و خودآزمایی پستان باید به‌طور روتین و به فاصله کوتاهی بعد از تمام شدن پریود انجام شود. در صورت مواجه شدن با هرگونه توده و یا تغییری در ظاهر پوست در ناحیه‌ی پستان، به پزشک مراجعه کنید.

نحوه ی معاینه ی پستان

در کل معاینه پستان باید به‌طور روتین با لمس عمقی تمام نواحی پستان به‌طور دایره وار یا شعاعی انجام گیرد. این معاینه باید هم در حالت نشسته و هم خوابیده به پشت انجام شود سپس باید به بیمار گفت که عضله پکتورالیس (ماهیچه قفسه سینه) را خم کند تا اگر گود رفتگی یا کشیدگی پوست به سمت داخل وجود دارد معلوم شود. ناحیه آرئول باید حتما از جهت کشیده شدن احتمالی نیپل به داخل یا هر گونه ترشح از آن با فشار دست بررسی شود و در نهایت باید با گذاشتن دست زیر سر، ناحیه زیر بغل همان طرف از نظر بررسی لنف نودهای ناحیه آگزیلا معاینه شود.

 

انواع بیماری های پستان خوش خیم و روش های درمان آن

بیماری فیبروکیستیک پستان

بیماری فیبروکیستیک پستان در واقع حاصل تغییرات طبیعی پستان‌ها در پاسخ به هورمون‌هاست، این بیماری موجب نگرانی بسیاری از بانوان بخصوص در سنین ۳۵ تا ۵۵ سالگی می‌شود، اما همان‌طور که گفته شد این تغییرات، طبیعی بوده و در واقع بیماری نیست. این تغییرات در ۱۰ درصد خانم‌ها دیده می‌شود و می‌تواند سابقه این بیماری در بستگان نزدیک وجود داشته باشد. علائم آن به صورت دردهای دوره‌ای پستان‌ها به خصوص نزدیک به شروع عادت ماهانه همراه با احساس بزرگ شدن پستان‌ها است ولی بسیاری از خانم‌های دارای سینه فیبروکیستیک علائمی ندارند. سینه های فیبروکیستیک خطرناک نیستند اما ممکن است در بعضی از خانم ها موجب درد شوند و تنها در معاینه با احساس توده‌های متعدد پستانی تشخیص داده می‌شوند، این توده‌های در سونوگرافی به صورت کیست های متعدد و دو طرفه پستان دیده می‌شوند.

فیبروآدنوما

از بیماری‌های دیگر پستان فیبروآدنوما است که بیشتر در اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست سالگی در زنان مشاهده می‌شود، اما می‌تواند متعدد هم باشد که در سنین پایین (۲۵ سالگی) یافت می‌شوند. فیبروآدنوما توده های بدون درد هستند که اندازه آنها متفاوت است و می توانند در هر جایی از بافت سینه رشد کنند و معمولا از ۳ سانتیمتر بزرگ تر نمی‌شوند (اما انواعی هم وجود دارد که بسیار بزرگ می‌شوند). این توده‌ها اغلب خود به خود بهبود می‌یابند و نیاز به درمان ندارند و تنها جهت تشخیص سرطان‌های احتمالی رحم (که تنها در ۴ درصد موارد چنین است) معاینه و سونوگرافی سالانه آن لازم است. در موارد خاص نمونه برداری از این توده‌ها لازم می‌شود.

شیوع درد پستان یا ماستالژی 

درد پستان حدوداً در دو سوم زنان در سنین باروری اتفاق می‌افتد. این دردهای دوره‌ای دو طرفه و در ارتباط با تغییرات فیبروکیستیک پستان هستند. دردهای غیر دوره‌ای پستان لوکالیزه بوده و ممکن است در ارتباط با یک کیست یا توده مشخص باشند. درد به تنهایی علامت نادری از حضور بیماری‌های بدخیم است. درمان‌های مختلفی برای درد سینه وجود دارد از جمله داروهای ضد التهاب، داروهای مدر یا دیورتیک با دوز کم، دانازول، کاهش دریافت کافئین.

نکروز چربی

توده هایی بدون درد، گرد و محکم ناشی از بافت‌های چربی آسیب دیده در بافت سینه شکل می‌گیرد. این بیماری بیشتر در زنانی که سینه‌های بسیار بزرگی دارند یا بعد از اسیب به سینه ایجاد می‌شود. این توده ها بدخیم نیستند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهند. با این حال این بیماری ممکن است بعد از یک لامپکتومی و پرتودرمانی از یک توده سرطانی قبلی ایجاد شود.

کیست سینه

کیسه ای پر از مایع در بافت سینه است که به طور معمول در زنان 35 تا 50 سال دیده می شود اما گاهی در نوجوانان نیز مشاهده می‌شود. کیست‌ها اغلب قبل از دوره قاعدگی بزرگ و حساس و دردناک می‌شود. برخی محققان پیشنهاد کرده اند که عوامل رژیم غذایی مانند کافئین خطر ابتلا به کیست را افزایش می دهد. اصولا کیست‌ها نیاز به درمان خاصی ندارند و بهبود می‌یابند. گاهی اگر کیستی درد زیادی داشته باید از داروهای ضد درد استفاده می‌شود یا ممکن است مایع کیست تخلیه شود.

آدنوز اسکلروز

رشد بیش از حد بافت ها در سینه است که اغلب منجر به درد سینه می‌شود. در حالی که این تغییرات در بافت سینه میکروسکوپی است ممکن است در ماموگرافی به عنوان کلسیفیکاسیون ظاهر شود و با توده اشتباه گرفته شود. برای اطمینان از غیر سرطانی بودن اصولا بیوپسی نیز انجام می شود. آدنوز اسکلروز ممکن است با هایپرپلازی آتیپیک، سرطان لوبولار (LCIS) یا کارسینوم داکتال (DCIS) مشاهده شود.

پاپیلوما سینه

پاپیلوما توده های کوچکی است که در مجاری شیر دیده می‌شوند. معمولاً نزدیک نوک سینه هستند و می‌توانند باعث ترشح و درد نوک سینه شوند و بیشتر در زنان 35 سال به بالا مشاهده می‌شوند. پاپیلوما  با جراحی برداشته می‌شود اما به درمان دیگری احتیاج ندارد. پاپیلوما خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی دهد مگر اینکه سلول‌های غیرطبیعی داشته باشد یا در مجاورت کارسینوم داکتال باشد.

ورم سینه

التهاب سینه که ممکن است دردناک باشد و باعث علائم مانند آنفولانزا یا تب شود. این بیماری معمولاً ناشی از عفونت است. ورم سینه معمولاً در مادران شیرده، در صورت گرفتگی مجرای شیر بروز می‌کند. ورم سینه با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شود. اگر آبسه وجود داشته باشد با سوزن یا با عمل جراحی تخلیه می‌شود. ورم سینه خطر سرطان سینه را افزایش نمی دهد و کاملا قابل درمان است.

عدم تقارن سینه

داشتن سینه در اندازه‌های مختلف (عدم تقارن) بخصوص در مراحل اولیه رشد سینه معمول است. عدم تقارن سینه ها دلایل متفاوتی دارد که نیاز به بررسی دارد.اما اگر سینه‌ها اندازه‌های مختلفی دارند باید در این مورد با پزشک مشورت شود تا دلیل آن یافت شود.

ترشح از نوک پستان

ترشح از نوک پستان (Nipple discharge) با وجود آنکه نسبتاً شایع و در اغلب موارد خوش‌خیم است، باعث ایجاد اضطراب و ترس از سرطان در بین خانم‌ها می‌شود. تخمین میزان واقعی این عارضه در بین زنان امکان پذیر نیست، زیرا همه افراد دچار این عارضه، به پزشک و مراکز بهداشتی درمانی مراجعه نمی‌کنند. به هر حال، در بیش از نیمی از زنان، با فشار به نوک پستان ترشحاتی از مجاری خارج می‌شود. با وجود اینکه بسیاری از خانم های مبتلا به ترشح پستان، دچار سرطان نیستند، ولی احتمال همراهی سرطان پستان با این ترشحات، ارزیابی دقیق این بیماران را ضروری می سازد. خوشبختانه در حدود 95% موارد، ترشحات نوک پستان از دسته‌ی بیماری های پستان خوش خیم است.

 

انواع ترشحات پستان

ترشحات شیری رنگ پستان 

ترشحات شیری رنگ پستان ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی یا شرایط پزشکی مختلف باشد و نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک دارد. ترشحات شیری معمولا با درمان علت ایجاد کننده آنها، درمان می‌شوند. ولی گاهی بنا به صلاحدید پزشک نیاز به درمان دارویی دارند.

ترشحات خونی نوک پستان

از مهمترین انواع ترشحات پستان که از نظر ارزیابی سرطان اهمیت دارند، ترشحات خونی نوک پستان هستند. البته ترشحات خونی در اغلب موارد به علت بیماری های پستان خوش خیم ایجاد می‌شوند، اما بیشتر از سایر انواع ترشحات با سرطان همراه هستند، به همین دلیل نیاز به بررسی دقیق دارند.

ترشحات آبکی پستان

ترشحات آبکی کاملاً شفاف و رقیق هستند و بعد از ترشحات خونی، مهمترین نوع ترشحات هستند که بایستی از نظر ارزیابی سرطان مورد توجه قرار بگیرند و مانند ترشحات خونی بررسی می شوند.

 

ترشحات چرکی نوک سینه 

ترشحات چرکی معمولاً ناشی از عفونت‌ها هستند. ترشحات چرکی در اغلب موارد یک طرفه و همراه با علائم التهاب مانند قرمزی، درد و سفتی پستان هستند. در معاینه معمولاً ترشحات از چند مجرا خارج می‌شوند. عفونت مجاری پستان اغلب در خانم هایی که در حال شیردهی هستند اتفاق می افتد، بنابراین بیشتر در سنین باروری دیده می شوند، ولی در سنین یائسگی هم ممکن است ایجاد شود.

ماستیت سینه

ماستیت در واقع التهاب بافت پستان می‌باشد. به دو گروه عفونی و غیر عفونی تقسیم می شود. ماستیت غیر عفونی ممکن است علامت خطری از سرطان احتمالی باشد. ماستیت مربوط به شیردهی در 2 تا 10 درصد از زنان شیرده بروز کرده و به صورت درد، تب، قرمزی و گرمی پستان مشخص می شود. درمان باید مستقیما بر علیه استافیلوکوک اورئوس باشد و حتما بیمار مربوط به ادامه شیردهی تشویق می‌شود.

انواع بیماری پستان بدخیم

هایپرپلازی

هایپرپلازی (breast hyperplasia) رشد بیش از حد سلول‌های سینه است. بیشتر در قسمت داخلی لوبول‌ها یا مجاری شیر در سینه دیده می‌شود. 2 نوع هیپرپلازی معمول و غیرعادی وجود دارد که هر دو خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهند اما هایپرپلازی آتیپیک این کار را تا حد بیشتری انجام می‌دهد. برای زنان مبتلا به هایپرپلازی آتیپیک که بیش از 20 درصد خطر ابتلا به سرطان مهاجم سینه را دارند توصیه‌های ویژه غربالگری سرطان سینه وجود دارد.

تومورهای فیلودس

تومورهای فیلودس توده هایی به سرعت در حال رشد هستند که در بافت سینه آغاز می‌شوند. معمولاً بدون درد هستند. برخی از تومورهای فیلودس با گذشت زمان به آرامی و برخی نیز به سرعت در حال رشد هستند. تومورهای فیلودس می‌توانند خوش خیم، بدخیم و یا بینابینی باشند. این تومور ممکن است احساس یا به عنوان یک یافته غیر طبیعی در ماموگرافی ظاهر شود. در زنان در دهه 40 زندگی شایع هستند. بیشتر تومورهای فیلودس خوش خیم هستند اما حدود 25 درصد سرطانی محسوب می‌شوند. تومورهای بدخیم فیلودس ها سرطان های تهاجمی سرطان سینه هستند. آنها کمتر از یک درصد کل سرطان‌های سینه را تشکیل می‌دهند.

سرطان سینه

اصطلاح پزشکی بیماری بدخیم سینه به سرطان سینه اشاره دارد که احتمالاً به تدریج گسترش می‌یابد. بیماری بدخیم سینه نوعی بیماری سینه است که به احتمال زیاد به سایر بافت‌های بدن، چه بافت مجاور یا از طریق جریان خون و یا سیستم لنفاوی به بافت‌های دورتر گسترش می‌یابد و بدین ترتیب سرطان در سراسر بدن گسترش می‌یابد. سرطان سینه یک نوع سرطان است که در سلول‌های پستان آغاز می‌شود. این سرطان معمولاً از سلول‌های مجاری شیری یا غدد تولیدکننده‌ی شیر شروع شده و می‌تواند به دیگر بافت‌های اطراف یا قسمت‌های مختلف بدن گسترش یابد.

سرطان سینه بسیار شایع است و از هر هشت زن یک نفر در طول زندگی به آن مبتلا می‌شود. اگرچه این بیماری در درجه اول مربوط به زنان است ولی مردها نیز هر چند کمتر، به این بیماری مبتلا می‌شوند. در زنان سرطان سینه شایع‌ترین نوع سرطان است و بعد از سرطان ریه دومین عامل مرگ و میر در سرطان‌ها است.

بسیاری از عوامل ممکن است بر احتمال ابتلا به سرطان سینه تأثیر بگذارد. مطالعات پزشکی نشان داده است که رژیم غذایی، مصرف الکل، سابقه خانوادگی، شروع قاعدگی و یائسگی همگی می‌تواند تأثیر داشته باشد. موارد زیر به عنوان عوامل خطر بالقوه در نظر گرفته می‌شوند:

سن: شیوع سرطان سینه بعد از سن 50 سالگی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. نیمی از تشخیص‌های سرطان سینه در زنان بالای 65 سال است.

• رژیم غذایی پر چربی

• چاقی بعد از یائسگی

• عدم فعالیت بدنی

• مصرف الکل بیش از حد

سابقه خانوادگی سرطان سینه (اگرچه بیشتر زنان مبتلا به سرطان سینه سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند) – یک نشانگر مهم‌تر ابتلای اعضای خانواده قبل از یائسگی است.

زنانی که در سنین بالاتر (بیش از 26 سال) مادر می‌شوند، در معرض خطر اندکی قرار دارند.

قاعدگی زودرس (در سن 12 سالگی یا قبل از آن) یا یائسگی دیررس (بعد از 50 سالگی)

خانم‌هایی که بافت چربی کمتری در سینه دارند و غدد آن‌ها بیشتر است، در مقایسه با زنانی که پستان‌های آن‌ها تراکم کمتری دارد، بیشتر در معرض بیماری‌های بدخیم پستان هستند.

بعلاوه برخی از درمان‌های پزشکی ممکن است منجر به افزایش ضریب ریسک شود. درمان با جایگزینی استروژن (در صورت ادامه درمان بیش از 10 سال) و هرگونه پرتودرمانی قبلی به ناحیه قفسه سینه از جمله این درمان‌ها است.

علائم اولیه سرطان سینه ممکن است شامل توده ای در سینه، هرگونه تغییر در شکل سینه، تغییر در پوست سینه (پوسته پوسته یا قرمز شدن) و ترشح مایع از نوک سینه باشد.

سرطان سینه دارای چندین مرحله است. سن، درجه تومور، اندازه تومور، وضعیت گیرنده هورمون، وضعیت گیرنده HER2 و تعداد غدد لنفاوی مبتلا شده از عوامل تاثیرگذار در شناخت مرحله سرطان است. امروزه بیشتر سرطان‌ها به موقع تشخیص داده شده و درمان می‌شوند.

درمان سرطان سینه با توجه به مرحله آن می توان متفاوت باشد. تشخیص سرطان به وسیله سونوگرافی و ماموگرافی و گاهی با بیوپسی انجام می‌شود. بسته به نوع سرطان تشخیصی عمل جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی یا ترکیبی از این درمان ها انجام می‌شود. گاهی حتی نیاز به برداشتن کامل سینه نیست و تنها خروج غده کافی است.

علائم سرطان سینه

• وجود توده، سفتی، برآمدگی و یا ضخیم شدن سینه و یا زیر بغل
• تغییر اندازه و یا شکل سینه در فرد بالغ
• از نوک سینه، مایعی بریزد که شیر نیست
• تغییر اندازه و شکل نوک سینه مثل جمع‌شدگی، تغییر جهت یا زخم
• تغییر رنگ و یا بافت نوک سینه و یا هاله اطراف نوک پستان
• تغییر در پوست سینه مثل فرورفتگی، چین‌خوردگی، پوست پرتقالی و جوش غیرعادی
• تورم یا التهاب در ناحیه سینه یا زیر بغل

 

دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان