سرطان پستان (breast cancer) یکی از اصلی‌ترین سرطان‌هایی است که بیشتر، خانمها در رنج سنی ۳۰ تا ۴۵ سال ممکن است به آن مبتلا شوند. وراثت و انتخاب‌های سبک زندگی دو عامل اصلی برای وقوع سرطان پستان است.
شیردهی تاثیر فراوانی برای پیشگیری از سرطان سینه دارد. این تاثیر به دلیل تغییر عملکرد هورمون‌های داخلی خانمها می‌باشد. با اینکه خانم‌های باردار نیز ممکن است در خطر سرطان پستان باشند اما شیردهی می‌تواند جان یک خانم را نجات دهد.
این حقیقت که خانم‌های شیرده کمتر در خطر سرطان پستان قرار می‌گیرند کاملا ثابت شده است و این به دلایلی به شرح زیر مربوط است:
شیردهی مرتب منجر به کاهش تعداد چرخه قاعدگی می‌شود. که موجب کاهش سطح استروژن می شود.
خانم‌هایی که از کودک خود مراقبت می‌کنند، زندگی سالم تری دارند و بیشتر به تغذیه خود اهمیت می‌دهند، از خوردن غذاهای نا سالم پرهیز می‌کنند و به سمت موادی مانند سیگار و الکل نیز نمی روند.
سلول‌های پستانی که شیر تولید می کنند قوی‌تر هستند. سلول‌های پستانی در دوره های بعدی کمتر در خطر تبدیل به سلول‌های سرطانی قرار می‌گیرند.
خانم‌هایی که بیش از یکسال به فرزندشان شیر می دهند کمتر به سرطان پستان حساس هستند.
مهمترین نکته این است که باردار شدن عامل بروز سرطان سینه به شمار نمی‌آید، اما در دوران حاملگی به دلیل تغییرات هورمونی در بدن می‌تواند پیشروی سرطان سینه را سرعت بخشد. در دوران بارداری سینه‌ها بر اساس یک فرآیند طبیعی سفت‌تر از قبل می‌شوند و به همین دلیل تشخیص وجود توده‌های سرطانی در سینه کار دشواری خواهد بود. از این رو به طور معمول زمانی، سرطان سینه تشخیص داده می‌شود که تومورهای سرطانی رشد قابل توجهی کرده و به مرحله‌ای رسیده‌اند که شاید درمان آنها اندکی سخت و دیر شده باشد.
احتمال ابتلا به سرطان سینه در چه خانم هایی بیشتر است؟
خانم‌هایی که اولین فرزندشان را قبل از 25 سالگی به دنیا می آورند، بیشتر در خطر سرطان پستان قرار دارند.
خانم‌هایی که قبل از 25 سالگی کمتر از 4 فرزند دارند، بیشتر در خطر سرطان پستان هستند.
داشتن فرزند بیشتر، بدن خانمها را از عوامل تحریک کننده سرطان محافظت می کند و دلیلش هم تغییر عملکرد هورمون ها است.
خانم‌هایی که بعد از 25 سالگی اولین فرزند خود را بدنیا می آورند در مقایسه با آنهایی که هنوز بچه دار نشده اند کمتر در خطر سرطان پستان هستند.
شیردهی بدن را در برابر دو نوع تومور بدخیم کشنده محافظت می کند، مهم هم نیست چه زمانی آن خانم بچه بدنیا آورده باشد.
شیردهی با سرطان پستان
اگر در طول بارداری تشخیص داده شده باشد که مبتلا به سرطان پستان هستید، باید درباره شیردادن به کودک در حالی که تحت درمان هستید بدانید:
اگر پس از دوران بارداری در حال انجام آزمایش برای سرطان سینه هستید شیردهی مشکلی ندارد. این آزمایش‌ها عبارتند از ماموگرافی، اسکن CAT، اشعه ایکس، ام آر آی یا بافت برداری.
اگر برای درمان باید تحت ایزوتوپ رادیواکتیو یا شیمی درمانی قرار بگیرید شیردهی باید متوقف شود.
اگر پرتو درمانی می کنید گاهی می‌توانید شیردهی هم داشته باشید. به خاطر قرارگیری سینه در معرض پرتو مقدار تولید شیر کم می شود.
اگر با شیمی درمانی دارو نیز مصرف می کنید، بسیار مهم است که قبل از شروع مجدد شیردهی این داروها به کلی از سیستم بدنتان خارج شده باشند.
اگر با ماستکتومی یکی از سینه‌ها تا قسمتی یا کامل برداشته شده بود، همچنان با پستان دیگر می توانید به کودک خود شیر دهید.
بسیار مهم است که درمان سرطان پستان به محض تشخیصش شروع شود. مهم نیست که باردار یا شیرده هستید، تحت درمان سرطان قرار گرفتن باید تبدیل به اولویتتان شود. ممکن است بسته به پیشرفت سرطانتان پزشک این انتخاب را به شما بدهد تا درمان را عقب بیاندازید.
بهترین توصیه به زنان باردار این است که همواره توسط پزشک معاینه شوند. در طول انجام این معاینات، پزشک به درک کاملی از شرایط مادر و جنین دست می‌یابد و در صورت آغاز فرآیند ابتلا به بیماری، تشخیص آن در زمان خوبی صورت می‌گیرد و در نتیجه سرطان به راحتی نیز درمان می‌شود.
ماموگرافی
زنان باردار در طول دورن حاملگی از این تکنیک تشخیصی استفاده می‌کنند اما شاید برای تشخیص سرطان پستان چندان تأثیرگذار نباشد زیرا سینه‌ها دارای بافت حجیمی هستند و به همین خاطر تشخیص توده‌های سرطانی احتمالی توسط ماموگرافی کار ساده‌ای نخواهد بود. بهتر است از ماموگرافی سه بعدی به عنوان گزینه‌ای مؤثرتر در تشخیص سرطان سینه در بارداری استفاده شود.
ماموگرافی سه بعدی سینه در بارداری
جراحی سرطان سینه در بارداری
انجام جراحی در طول دوران بارداری معمولاً خطری برای سلامت مادر و جنین ندارد. اگر تشخیص ابتلا به سرطان سینه در مراحل اولیه پیشرفت آن صورت گیرد، پزشک توصیه می‌کند که با انجام عمل جراحی و برداشتن توده‌های مشکوک و یا حتی کل سینه، اثری از سرطان سینه در زن باردار باقی نماند.
اگر تشخیص سرطان سینه در سه ماهه نخست یا دوم بارداری باشد، عمل ماستکتومی پیشنهاد پزشک خواهد بود اما اگر تشخیص در سه ماهه پایانی صورت گیرد لامپتامی توصیه می‌شود. و بعد از زایمان پرتودرمانی شروع می‌شود درصورتی که تشخیص داده شود باید از شیمی درمانی هم استفاده گردد، معمولا پزشک تا پایان سه ماهه نخست حاملگی صبر کرده تا شانس وارد آمدن صدمات جدی به جنین کاهش یابد. در موارد پیشرفته از سرطان، تلفیقی از دو تکنیک جراحی و شیمی درمانی به طور همزمان استفاده می‌شود که در این صورت خطر بیشتری سلامت جنین را تهدید می‌کند. نکته مهم اینکه هورمون درمانی به هیچ وجه نباید در دوره بارداری انجام شود.
دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان