غربالگری سرطان پستان
سرطان پستان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در میان زنان است که با تشخیص به موقع می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام داد. غربالگری سرطان پستان (Breast Cancer Screening) مهمترین راهکار برای تشخیص زود‌هنگام این بیماری است. امروزه روش‌های زیادی برای غربالگری وجود دارد که با هدف شناسایی به موقع بیماری و کشف علائم مشکوک در بافت پستان انجام می‌شوند.
معاینه بالینی پستان
اولین قدم برای انجام غربالگری سرطان سینه انجام معاینه بالینی پستان توسط خود فرد و سپس توسط پزشک است. ابتدا فرد می‌تواند با انجام معاینات ساده تغییرات یا علائم مشکوک را بررسی کند و سپس به پزشک مراجعه کرده زیرا این روش دقت زیادی ندارد. این شیوه به تنهایی برای تشخیص وجود یا عدم وجود سرطان پستان کافی نیست و باید در کنار سایر روش‌ها استفاده شود. خانم‌های بالای ۲۰ سال بهتر است این پنج مرحله را برای معاینه بالینی انجام دهند:
- روبه‌روی آینه بایستید دست‌ها را بر کمر بگذارید و با مشاهده‌ی هرگونه تغییر مانند تغییر در شکل، اندازه، رنگ و وضعیت پوست یا مشاهده بیرون‌زدگی، فرورفتگی و تغییر در نوک سینه به پزشک مراجعه کنید.
- رو به آینه دست‌ها را بالا نگه‌دارید و تغییرات در شکل، اندازه، رنگ، وجود بیرون‌زدگی، فرورفتگی و تغییر در نوک سینه را بررسی کنید.
- رو به آینه بایستید و نوک پستان را به آرامی فشار دهید و در صورتی که ترشح غیر‌عادی یا ترشح همراه با خون مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
- دراز بکشید و در ابتدا با دست راست، سینه چپ را با ۳ انگشت وسط با حرکت‌های دایره مانند معاینه کنید.
- بایستید و با ۳ انگشت وسط دست مراحل بالا را برای سینه مخالف با حرکت‌های دایره‌وار تکرار کنید.
روش‌های غربالگری سرطان سینه
هدف اصلی از انجام غربالگری سرطان سینه تشخیص به موق بیماری و درمان آن است. غربالگری امروزه به روش‌های زیر انجام می‌شود:
معاینه بالینی:
معاینه ابتدایی برای تشخیص تغییرات در بافت سینه است که توسط فرد انجام می‌شود ( خودآزمایی) اما دقت پایینی برای تشخیص صحیح دارد و بعد از مشاهده تغییرات باید به پزشک مراجعه شود.
ماموگرافی:
رایج‌ترین شیوه برای انجام غربالگری سرطان سینه است که در واقع عکسبرداری با اشعه ایکس برای تشخیص توده‌های کوچک و غیرقابل لمس احتمالی است. این روش برای خانم‌هایی که بالای ۴۰ سال سن دارند به صورت منظم توصیه می‌شود.
MRI :
نوعی عکسبرداری با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی از سینه است که تصاویر واضح‌تر و مشخص‌تری از بافت سینه ارائه می‌کند. این روش معمولاً به خانم‌هایی که در خانواده سابقه ابتلا به بیماری سرطان سینه دارند توصیه می‌شود.
سونوگرافی:
در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای بررسی توده‌های جامد و کیست‌های مایع موجود در بافت سینه استفاده می‌کنند این روش به تنهایی برای تشخیص کافی نیست و در کنار دیگر روش‌ها کاربرد دارد.
ترموگرافی:
این روش دقت پایین‌تری نسبت به دیگر روش‌ها دارد و معمولاً تجویز نمی‌شود. در این روش با استفاده از دوربین‌های مخصوص حساس به دما با توجه به تفاوت دمای تومور‌های سرطانی با بافت سینه برای تشخیص آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیوپسی:
این روش در واقع نمونه‌برداری از بافت مشکوک به سرطان است که کمک بزرگی برای تشخیص صحیح و قطعی این بیماری است. بیوپسی بعد از انجام کلیه مراحل غربالگری و در صورتی که پزشک به وجود بیماری سرطان سینه مشکوک باشد انجام می‌شود.
ضرورت غربالگری سرطان سینه در زنان بالای ۴۰ سال
مراقبت از سلامتی امری ضروری در همه سنین است. اما با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان سینه در خانم‌ها افزایش پیدا می‌کند. با ورود به ۴۰ سالگی انجام غربالگری سرطان سینه ضرورت بیشتری پیدا می‌کند تا از ابتلا به بیماری سرطان جلوگیری شود و یا در صورت وجود این بیماری با تشخیص به موقع آن اقدامات لازم برای جلوگیری از پیشرفت و شروع درمان انجام شود.
غربالگری سرطان پستان برای چه کسانی ضروری است؟
انجام غربالگری سرطان سینه در هر سنی برای خانم‌ها امری واجب است اما ضرورت این کار برای برخی از آن‌ها بیشتر خواهد بود. افراد با شرایط زیر باید به طور منظم غربالگری سرطان پستان را انجام دهند:
• زنان بالای ۴۰ سال باید هر ساله غربالگری سرطان پستان را انجام دهند
• زنانی که در خانواده آن‌ها سابقه ابتلا به سرطان سینه وجود دارد
• خانم‌هایی که جهش‌های ژنتیکی BRCA۱ یا BRCA۲را دارند
• زنانی که در گذشته سابقه ابتلا به سرطان سینه داشته‌اند
• زنان که در رده سنی ۵۰ تا ۷۰ سالگی و در دوران یائسگی قرار دارند
• زنانی که سابقه بارداری و زایمان نداشته‌اند
• زنان بالای ۳۰ سال که باردار نشده‌اند
• زنانی که دوران شیردهی نداشته‌اند یا به نوزاد خود شیر نداده‌اند
• زنانی که به مدت طولانی هورمون درمانی انجام داده‌اند
• زنانی که دچار چاقی مفرط هستند
• زنانی که ورزش و تحرک منظم ندارند
• زنانی که در محیطی پر استرس زندگی می‌کنند
مزایای غربالگری سرطان پستان
غربالگری سرطان پستان به عنوان مهمترین مرحله در تشخیص سرطان سینه مزایای زیر را در پی دارد:
• تشخیص به موقع بیماری
• درمان به موقع بیماری
• جلوگیری از گسترش بیماری
• ایجاد آرامش و امنیت خاطر
• کاهش مرگ و میر بر اثر سرطان سینه
زمان انجام غربالگری سرطان سینه
تعیین زمان مناسب برای انجام غربالگری سرطان سینه بستگی به عواملی همچون سابقه بیماری در خانواده، سن فرد و وضعیت بهداشت فرد دارد. اما به طور کلی خانم‌های بالای ۴۰ سال باید هر دو سال یک مرتبه غربالگری را انجام دهند. زنانی که دچار جهش ژنتیکی شده‌اند بهتر است در سنین ۲۵ تا ۳۰ سالگی هر سال غربالگری را انجام دهند و خانم‌هایی که این بیماری در خانواده آن‌ها ارثی است باید بعد از ۲۰ سالگی غربالگری سرطان سینه را سالی یک بار انجام دهند.