هرآنچه باید درباره کیست سینه بدانید
کیست سینه یا فیبروستیک سینه یکی از عارضه‌های رایجی است که معمولاً برای خانم‌ها اتفاق می‌افتد و می‌تواند مشکلات متعددی را ایجاد کند. با ایجاد فیبروستیک سینه، معمولاً افراد دچار ترس و نگرانی شده و احتمال ابتلا به سرطان پستان را بالا فرض می‌کنند اما این کیست با وجود ایجاد درد و ناراحتی، خطرناک نیست و ریسک ابتلا به سرطان سینه را زیاد نمی‌کند. نیمی از زنان در طول زندگی و در بازه‌ی سنی بیست تا پنجاه سالگی به این اختلال دچار می‌شوند؛ بنابراین ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی کیست سینه (Breast cysts) نقشی کلیدی برای آسان‌تر شدن روند تحمل و درمان این عارضه دارد.
کیست سینه | کیست پستان | انواع کیست سینه
کیست سینه چیست؟
در روند ایجاد کیست سینه، دو تغییر کلی در بافت پستان ایجاد می‌شود که در نهایت منجر به ضخیم شدن بافت و ایجاد کیسه‌های حاوی مایع در آن می‌شود. به این معنی که فیبروستیک سینه زمانی اتفاق می‌افتد که در بافت پستان افراد کیست‌هایی ایجاد می‌شود که حاوی مایع هستند و ممکن است در یکی از پستان‌ها، یا هر دو پستان فرد دیده شوند. معمولاً فیبروز‌ها از تکه‌های ضخیم شده از بافت سینه تشکیل شده‌اند و توسط خود مبتلایان حس می‌شوند. شانس ایجاد شدن ابتلا به فیبروستیک فیبروکیست سینه در دوران یائسگی افزایش می‌یابد زیرا تغییرات هورمونی شدید در این دوره می‌تواند روی بافت‌های بدن تأثیر بگذارد.
انواع کیست سینه
تشخیص نوع کیست سینه به راحتی توسط خود بیماران ممکن نیست و پزشکان در ابتدا برای اینکه نوع کیست را بهتر و دقیق‌تر تشخیص دهند از سونوگرافی استفاده می‌کنند. در صورت نیاز متخصصان با بررسی بافت‌هایی که از کیست‌ها استخراج شده و انجام آزمایش‌های لازم از مایع درون کیست به یک نتیجه‌ی کلی در مورد نوع آن می‌رسند. انواع مختلف کیست‌های غیرسرطانی در سینه قابل تشخیص هستند که کیست سینه یا فیبروستیک سینه معمولاً متداول‌ترین و کم خطرترین آنها است. توده‌های غیرسرطانی موجود در بافت سینه به‌طورکلی به ۳ دسته کلی تقسیم می‌شوند:
کیست‌های ساده دیواره‌های نازکی دارند که از مایه پر شده‌اند و منسجم نیستند به همین دلیل در سونوگرافی به راحتی قابل تشخیص هسستند و هیچ خطری برای بیمار ندارند و خوش خیم هستند. فیبروستیک، فیبرودنوماس و پاپیلوماس از انواع کیست‌های ساده سینه هستند.
-
کیست پیچیده سینه(کمپلکس):
نوع دیگری از کیست‌ها وجود دارند که حاوی جامداتی شناور در مایع هستند به آن کیست‌های پیشرفته، کمپلکس یا پیچیده می‌گویند که نیاز به معاینه و نمونه‌برداری پزشک دارد. دیواره این کیست‌ها ضخیم است و امواج در سونوگرافی از آنها عبور نمی‌کند و پزشک برای تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن آنها از روش آسپراسیون استفاده می‌کند. در این روش با استفاده از نیدل مخصوص مایع درون کیست را برای نمونه‌برداری خارج می‌کنند که در صورتی که مایع همراه با خون یا موارد غیر معمول دیگر باشد، باید آزمایش‌های تکمیلی انجام می‌شود.
-
کیست‌های بین ساده و کمپلکس:
این نوع کیست سینه به کیست‌های ساده شباهت زیادی دارند، در برخی موارد کیست‌های منسجم نیز در کنار آنها وجود دارد که مشابه کیست‌های پیچیده هستند. در این میان، کیست‌های بین ساده و کمپلکس ویژگی‌های مشترکی با هر دو نوع دارند و نیازمند بررسی دقیق‌تری برای تشخیص صحیح و ارزیابی خطرات احتمالی هستند.
علل و دلایل ایجاد کیست سینه
علت اصلی بروز کیست سینه همچنان به طور دقیق مشخص نیست اما پزشکان و متخصصان اعتقاد دارند هورمون‌های مرتبط با غدد جنسی در خانم‌ها که شامل استروژن و پروژسترون می‌شود می‌تواند یکی از دلایل ایجاد این تغییرات و بروز کیست سینه باشد. مطابق با تحقیقات به نظر می‌رسد که استروژن نقشی کلیدی و اساسی در ایجاد عارضه‌ی فیبروستیک در سینه دارد. این فرضیه وجود دارد که بانوان مبتلا به این بیماری ممکن است دارای بافتی حساس نسبت به هورمون استروژن باشند.
پزشکان پس از مطالعه سوابق پزشکی بیماری و معاینه پستان‌ها ممکن است ماموگرافی یا سنوگرافی توصیه کنند، براساس تست‌های تصویر‌برداری ممکن است بیوپسی پستان برای فرد توصیه شود.
چه کسانی به کیست سینه دچار می‌شوند
عمده‌ی مبتلایان به کیست سینه را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و می‌توان این بیماری را یک عارضه‌ی تک جنسیتی در نظر گرفت. این بیماری در بین‌خانم‌ها بسیار شایع است و می‌توان گفت بیش از نیمی از خانم‌ها در طول زندگی این بیماری را تجربه می‌کنند. ازآنجایی‌که معمولاً این اختلال در بین سنین بیست تا پنجاه سال دیده می‌شود، می‌توان نتیجه گرفت که در بین زنانی رایج است که هنوز عادت ماهیانه‌ی خود را تجربه می‌کنند. بااین‌حال خانم‌هایی که یائسه شده‌اند و در روند هورمون درمانی قرار دارند نیز ممکن است به این اختلال دچار شوند. برخی از متخصصان بیان می‌کنند که بین مصرف قرص‌های هورمونی جلوگیری از بارداری و خطر ابتلا به فیبروستیک سینه ارتباط وجود دارد.
برخی از افراد تصور می‌کنند که کیست سینه مانند کیست تخمدان در اثر وراثت ایجاد می‌شوند ولی این تصور اشتباه است. همانطور که عنوان شد کیست سینه منشأء هورمونی دارد و هر فردی با وجود داشتن سابقه کیست در خانواده یا بدون داشتن این سابقه احتمال دارد به کیست پستان مبتلا شود، ضمن اینکه احتمال ابتلای افراد به فیبروکیست در سنین باروری به خصوص بین سنین ۳۰ تا ۳۵ سالگی که تخمدان‌ها فعالیت منظم‌تری دارند، بیشتر است.
علائم کیست سینه
بیشتر زنان عارضه‌ی کیست سینه را تجربه می‌کنند پس واجب و ضروری است که بانوان از علائم شایع کیست سینه آگاهی داشته باشند. هر چند بسیاری از مبتلایان به این بیماری هیچ علائمی ندارند اما در برخی از مبتلایان نشانه‌های مختلفی دیده می‌شود. علائم وجود این کیست معمولاً قبل از شروع پریود ماهانه در بافت سینه احساس می‌شود و در پایان دوره کاهش می‌یابد. کیست سینه در طی خودآزمایی پستان یا در کنترل‌های معمول توسط پزشک مشاهده قابل تشخیص است.
علائم رایج این اختلال شامل موارد زیر است:
- بزرگ شدن پستان یا احساس شدن توده‌ای در بافت پستان
- درد در پستان‌ها
- التهاب پستان
- وجود تغییرات محسوس در بافت هر دو سینه
- تغییرات ماهیانه‌ی پستان‌ها
- تغییر رنگ پستان
- وجود ترشحات پستانی
- وجود درد در زیر بغل‌ها
علائم کیست کمپلکس سینه که ممکن است بدخیم شود:
کیست سینه کمپلکس در صورت بد خیم بودن شامل علائم زیر است:
- کاهش وزن غیر طبیعی در مدت زمان کوتاه
- محسوس شدن رگ‌های روی سینه
- پوسته پوسته شدن نوک سینه
- فرورفتن یا چروکیده شدن نوک سینه
- تغییر در حالت سینه‌ها
- تغییر در فاصله سینه‌ها
- تغییر در سایز یکی از سینه( یکی از سینه‌ها از دیگری بزرگتر می‌شود)
- از بین نرفتن کیست بعد از پایان دوران قاعدگی
- بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل
- احساس درد در واژن
علائم کیست سینه ساده
کیست سینه دارای شامل علائم زیر است:
- احساس درد در سینه‌ها
- وجود ترشحات زرد رنگ از نوک سینه
- وجود ترشحات خونی از نوک سینه
- وجود تغییر در اندازه سینه‌ها
- تغییر در شکل ظاهری سینه‌ها
- پوسته پوسته شدن نوک سینه‌ها
- فرورفتن یا چروکیده شدن نوک سینه‌ها
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- احساس کیست‌های سفت
- غیر متحرک بودن کیست‌ها
کیست سینه (کمپلکس) بدخیم چیست؟
با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد کیست‌های سینه خوش‌خیم هستند اما در برخی موارد کیست سینه بدخیم و یا تهاجمی خواهد بود به این معنا که کیست‌ها در بافت‌های نزدیک پخش شده و گسترش پیدا می‌کنند. کیست بدخیم سینه به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود:
داکتال: این کیست ابتدا در مجرای شیر ایجاد می‌شود و بعد از آن به بافت‌های دیگر حمله می‌کند و در همه بافت سینه گسترش پیدا می‌کند. این نوع کیست‌ها شایع‌ترین نوع هستند.
لوبلار: این نوع کیست‌ها ابتدا در غدد شیر ایجاد می‌شوند و به مرور زمان به تمام بدن حمله می‌کنند این نوع کیست‌ها بسیار نادر هستند.
راه‌های تشخیص کیست سینه
تشخیص وجود کیست سینه معمولاً در مرحله‌های ابتدایی توسط خود فرد امکان‌پذیر است. افراد ممکن است توده یا تغییراتی را در بافت سینه‌ی خود احساس کنند اما تشخیص اصلی و نهایی بر عهده‌ی پزشک متخصص است.
مراحل تشخیص کیست سینه شامل موارد زیر است:
۱. آزمایش بالینی سینه: در طی این آزمایش پزشک ناحیه‌ی سینه را مشاهده می‌کند تا تغییرات غیرعادی در بافت آن را تشخیص دهد. اگر احتمال ابتلا به کیست سینه وجود داشته باشد معمولاً پزشکان از مبتلایان می‌خواهند چند هفته صبر کرده و سپس دوباره در مرحله‌ای دیگر از چرخه‌ی قاعدگی، برای آزمایش تغییرات کیست به مطب مراجعه کنند.
۲. ماموگرافی: اگر پزشک بافتی غیرعادی در سینه مشاهده کند، برای تشخیص دقیق‌تر از ماموگرافی استفاده خواهد شد. ماموگرافی یک روش عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس است که بر بافت سینه متمرکز می‌شود.
۳. سونوگرافی: در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از بافت درونی سینه استفاده می‌شود. معمولاً روش‌های سونوگرافی و ماموگرافی همراه با یکدیگر برای تشخیص عارضه‌ی کیست سینه تجویز می‌شوند. سونوگرافی برای تشخیص اینکه کیست حاوی مایع است یا خیر استفاده می‌شود.
۴. بیوپسی سینه: اگر عکس‌برداری‌های ماموگرافی و سونوگرافی عادی باشد اما پزشک هنوز به بی‌خطر بودن کیست شک داشته باشد، برای اطمینان کامل از روش بیوپسی استفاده می‌کند. در این روش، در طی یک فرایند جراحی، قسمتی از بافت و مایع درون کیست، برای آزمایشات دقیق‌تر برداشته می‌شود. برای تشخیص محل دقیق توده، از تصویرهای به‌دست‌آمده از ماموگرافی استفاده می‌شود.
چه زمانی برای کیست پستان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
• حس شدن توده‌هایی در بافت سینه که به مرور زمان از بین نمی‌روند و ثابت هستند و بعد از پایان هر دوره قاعدگی همچنان وجود دارند.
• درد در سینه‌ها که بعد از تمام شدن عادت ماهیانه از بین نمی‌رود.
• وجود توده‌ای در سینه که با گذشت زمان در حال بزرگتر شدن است.
• دیده شدن هرگونه تغییر در بافت پوست یا عوض شدن رنگ پوست سینه
در صورت مشاهده این علائم باید به پزشک مراجعه کنید:
تشخیص کیست سینه
تشخیص کیست سینه معمولاً در مرحله‌ی ابتدایی توسط خود فرد انجام می‌شود. افراد ممکن است توده یا تغییراتی را در بافت سینه‌ی خود احساس کنند اما تشخیص اصلی بر عهده‌ی پزشک متخصص است. ضروری است که فرد در صورت مشاهده کردن هر یک از علائم کیست سینه پزشک باتجربه و متخصصی را برای مراجعه انتخاب کرده و برای انجام آزمایشات و معاینات اقدام کند.
روند تشخیص شامل موارد زیر است:
- آزمایش بالینی پستان: در طی این آزمایش پزشک ناحیه‌ی سینه را مشاهده می‌کند تا تغییرات غیرعادی در بافت آن را تشخیص دهد. اگر احتمال ابتلا به کیست سینه وجود داشته باشد معمولاً پزشکان از مبتلایان می‌خواهند چند هفته صبر کرده و سپس دوباره در مرحله‌ای دیگر از چرخه‌ی قاعدگی، برای آزمایش تغییرات کیست به مطب مراجعه کنند.
- ماموگرافی: اگر پزشک بافتی غیرعادی در سینه مشاهده کند، برای تشخیص دقیق‌تر از ماموگرافی استفاده خواهد شد. ماموگرافی یک روش عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس است که بر بافت سینه متمرکز می‌شود.
- سونوگرافی: در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از بافت درونی سینه استفاده می‌شود. معمولاً روش‌های سونوگرافی و ماموگرافی همراه با یکدیگر برای تشخیص عارضه‌ی کیست سینه تجویز می‌شوند. سونوگرافی برای تشخیص اینکه کیست حاوی مایع است یا خیر استفاده می‌شود.
- بیوپسی سینه: اگر عکس‌برداری‌های ماموگرافی و سونوگرافی عادی باشد اما پزشک هنوز به بی‌خطر بودن کیست شک داشته باشد، برای اطمینان کامل از روش بیوپسی استفاده می‌کند. در این روش، در طی یک فرایند جراحی، قسمتی از بافت و مایع درون کیست، برای آزمایشات دقیق‌تر برداشته می‌شود. برای تشخیص محل دقیق توده، از تصویرهای به‌دست‌آمده از ماموگرافی استفاده می‌شود.
چه چیزی باعث ایجاد کیست سینه می شود؟
چه چیزهایی سبب ایجاد کیست سینه می شود؟
در ساختار داخلی بافت پستان بافت همبند، غدد و بافت چربی وجود دارد. بزرگ شدن غدد و بافت همبند در پستان می‌تواند باعث انسداد مجاری شیر شود. در نتیجه، مجاری شیر ممکن است بزرگ شده و پر از مایع شود و بدین ترتیب، ساختاری به نام کیست سینه پدیدار می‌شود. میکروکیست نامی است که به کیست‌های سینه‌ای داده می‌شود که خیلی کوچک هستند و قابل احساس نیستند. اما با ماموگرافی یا سونوگرافی قابل مشاهده هستند. ماکروسیست به اندازه ای بزرگ است که قابل لمس باشد و می تواند بین 2.5 تا 5 سانتیمتر رشد کند. این نوع کیست‌های سینه می‌توانند با فشار دادن بر روی بافت سینه باعث ایجاد درد شوند.
علت دقیق تشکیل کیست پستان مشخص نیست. دلیل این ساختار ممکن است به دلایل هورمونی، روانی، محیطی و تغذیه مربوط باشد. نظراتی وجود دارد که استروژن اضافی در بدن ممکن است منجر به رشد بافت سینه و تشکیل کیست شود.
کیست سینه چگونه درمان می‌شود؟
اگر مبتلایان به عارضه‌ی کیست سینه علامتی نداشته باشند یا نشانه‌های بیماری در آنها خفیف باشد، معمولاً درمان خاصی نیاز نیست. دردهای شدید یا کیست‌های بزرگ و دردناک، نیازمند درمان هستند. معمولاً دو نوع راه حل برای از بین بردن این عارضه وجود دارد:
الف) بیوپسی سوزنی: در این روش پزشک با استفاده از سوزنی بسیار باریک، مایع درون کیست را تخلیه می‌کند و این تخلیه، باعث کاهش درد و ناراحتی ناشی از وجود کیست سینه می‌شود.
ب) جراحی: در مواقعی نادر، ممکن است برای از بین بردنکیست سینه و یا فیبروستیک به جراحی نیاز باشد.
اندازه کیست سینه
کیست‌ها یک یا معمولاً چندتایی هستند. قطر آنها می‌تواند از چند میلیمتر تا بیش از ۵ سانتیمتر برسد. هنگام ارزیابی کیست، اندازه آن مهم نیست. ویژگی‌ها و ساختار ظاهر در سونوگرافی مهم است. در سونوگرافی؛ پزشک مسائلی چون؛ آیا دیوار کیست به درستی احاطه شده است؟، نازک است؟، آیا پارتیشن دارد؟، آیا دارای جرم در قسمتی است یا روی دیوار؟، آیا در معاینه داپلر رنگی عروقی دارد؟، آیا کلسیفیکاسیون دارد؟ را بررسی می‌کند. با انجام این بررسی‌ها میزان خطرناکی کیست سنجیده می‌شود.
تفاوت بین کیست و توده در سینه
تفاوت بین کیست و توده در پستان با لمس قابل تشخیص نیست. با این حال، گاهی اوقات کیست‌ها ممکن است قوام نسبتا نرمتری داشته باشند، در حالی که توده‌ها ممکن است ساختار سختتری داشته باشند. اگر تعداد و اندازه کیست‌ها زیاد باشد، شکایت درد معمولاً بارزتر است. در صورت وجود کیست ملتهب در سینه نیز درد قابل توجهی احساس می‌شود. گاهی اوقات در سونوگرافی سینه بیمارانی که منشأ درد را از قفسه سینه، شانه یا قلب احساس می‌کنند، کیست در سینه چپ به عنوان منبع درد در آنها مشاهده می‌شود. حتی اگر کیست‌های دردناک با سرطان مرتبط نباشند، درمان آنها با تخلیه با سوزن و تحت هدایت سونوگرافی مناسب است.
توصیه‌های مفید برای کاهش عوارض کیست سینه
با تغییر سبک زندگی و بکار بستن نکاتی ساده می‌توانید عوارض علائم کیست فیبروستیک و درد ناشی از آن را کاهش دهید. توصیه‌ی اول این است که مصرف کافئین را تا حد ممکن کاهش دهید. بسیاری از خانم‌ها، در سال‌های گذشته گزارش داده‌اند که این تغییر در رژیم غذایی‌شان باعث کاهش درد سینه‌ها در دوران قاعدگی شده است. همچنین کم کردن میزان چربی مصرفی نیز می‌تواند نقشی مثبت در کاهش علائم این عارضه داشته باشد. علاوه بر این، اگر از قرص‌های هورمونی استفاده می‌کنید و علائم فیبروستیک را در بدنتان مشاهده کردید، حتماً با پزشک متخصص صحبت کنید تا درمانی جایگزین برایتان مشخص کند.
کیست سینه و سرطان پستان
کیست سینه معمولاً علائمی مشابه با کیست‌های سرطانی دارد و بسیاری را نگران می‌کند. بنابراین در صورت مشاهده‌ی علائمی مانند درد و وجود توده‌ای در بافت سینه، نیاز است که حتماً با پزشک متخصص مشورت نمایید. کیست‌های سرطانی معمولاً سفت و از جنس بافت سینه (به علت تقسیم شدن غیرعادی سلول‌ها) هستند اما فیبروستیک‌هاحاوی مایع هستند و بافت نرمتری دارند. خوشبختانه ابتلا به کیست سینه احتمال مبتلا شدن به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد و بین این دو بیماری هیچ ارتباط و همبستگی مشاهده نشده است.
آیا کیست ها خودبه خود از بین میروند؟
اگرچه کیست‌های مشاهده شده در معاینه سونوگرافی معمولاً از نظر تعداد و اندازه در معاینات بعدی ثابت هستند، اما ممکن است با تغییرات هورمونی بیمار، افزایش، کاهش، بزرگ یا کوچک شده باشند. کیست‌های سینه معمولاً پس از یائسگی کوچک یا ناپدید می‌شوند. در بروز کیست‌ها، به ویژه عوامل استرس روانی، برخی از سبک‌های غذایی منفی (مانند مصرف زیاد قهوه، مصرف شکلات) نیز نقش دارند.
گاهی مشاهده شده برخی پزشکان برای فرد مبتلا به کیست ساده، ویتامین E تجویز می‌کنند اما باید تاکید کرد، ویتامین E و همچنین گلمغربی، در بیماری کیست سینه، خاصیت درمانی ندارند و تنها در امار کمی از مبتلایان، درد را کاهش می‌دهند.
در نتیجه باید گفت هیچ فرمول جادویی وجود ندارد که درمان نهایی کیست سینه باشد. ابتدا باید با سونوگرافی، معاینات رادیولوژیکی مانند ماموگرافی، ام آر آی سینه و در صورت لزوم بیوپسی مشخص شود که توده‌های حس شده سرطانی هستند یا خیر. اگر سرطان بود بیمار به سمت درمان‌های جراحی و انکولوژیک هدایت می‌شود.
بارداری و شیردهی برای مبتلایان با کیست سینه
گاهی افرادی که کیست ساده سینه دارند از بارداری وحشت دارن، چرا که فکر می‌کنند تغییرات هورمونی در دوران بارداری و شیردهی با وجود فیبروکیست‌ها ممکن است خطری برای خودشان و جنین داشته باشد.
اما بارداری و شیردهی هیچ خطری برای مادر و جنین در پی نخواهد داشت. فقط از آنجا که طی بارداری میزان ترشح هورمون‌ها در بدن تغییر می‌کند، ممکن است اندازه کیست بزرگتر شود و فرد به‌خاطر وجود آنها درد بیشتری احساس کند.
نکته مهم این است که هورمون‌ها بیشتر از هر عامل دیگری روی تعداد و اندازه کیست‌ها تاثیر می‌گذارند، درتیجه در دوران بارداری و شیردهی انتظار ایجاد تغییراتی در کیست‌ها طبیعی است.
دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان