بیوپسی چیست ؟
بیوپسی (Biopsy) معاینه‌ای است که شامل برداشتن قطعه‌ای از بافت یا اندام (پوست، کبد، ریه، دیواره روده بزرگ، غده، سینه و...) با استفاده از سوزن یا اسمیر می‌شود. قطعه یا بافت برداشته شده تحت بررسی میکروسکوپی و یا تجزیه و تحلیل بیوشیمیایی برای تشخیص ناهنجاری‌ها یا بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد. بیوپسی همچنین امکان ارزیابی پیشرفت بیماری را در صورت شناخته شدن و تصمیم‌گیری در مورد درمان مناسب می‌دهد.
تقریباً تمام اندام‌های بدن را می‌توان بیوپسی کرد برای اندام‌های مانند کولون، مثانه، سینه دسترسی کم و بیش آسان است. برای پروستات یا روده بزرگ دسترسی بسیار ساده، برای مغز پیچیده‌تر است.
بیوپسی سینه چگونه انجام می‌شود؟
هیچ آمادگی قبل از انجام بیوپسی سینه لازم نیست و نیازی به ناشتا بودن نیست برای انجام این آزمایش باید روی میز درمان دراز بکشید و بالاتنه تان را برهنه کنید.
مراحل معاینه به این صورت است که پس از ضد عفونی کردن پوست، یک بی حسی موضعی کوچک انجام می‌شود. این بی حسی در چند دقیقه و به مدت 45 دقیقه عمل می‌کند. سپس باید به رادیولوژیست اجازه داد تا سوزن بیوپسی را در سطح ضایعه، وارد پستان کند. اگر چندین ضایعه در سینه مشاهده شده باشد، رادیولوژیست می‌تواند چندین نمونه از یک پستان بگیرد.
انجام این مراحل در صورت میکروبیوپسی حدود 20 دقیقه و در صورت ماکروبیوپسی حدود 30 دقیقه طول می‌کشد، و نیازی به بستری شدن ندارد.
علت تجویز بیوپسی پستان چیست ؟
پزشک متخصص ممکن است بیوپسی سینه را به دلایلی که در ادامه به آن می‌پردازیم، تجویز کند:
- احساس توده در سینه یا ضخیم شدن و منسجم شدن بخشی از بافت آن که مشکوک به سرطان سینه باشد.
- نتایج ماموگرافی نشان دهنده توده‌ای مشکوک در بافت پستان باشد.
- نتایج سونوگرافی پستان نشان دهنده بخش‌های غیر معمول در بافت سینه باشد.
- هنگاهی که نتایج ام‌آر‌آی سینه نشان دهنده ناهنجاری‌های ساختاری در بافت سینه باشد.
به طور کلی اگر تغییرات غیر طبیعی در بافت پستان، پوست آن، نوک سینه و آرئول مشاهده شوند تغییراتی مانند پوسته پوسته شدن، ترک خوردن، قرمزی و التهاب و خروج ترشحات رنگی یا خون از نوک پستان وغیره از علت‌های تجویز بیوپسی پستان است.
انواع روش های نمونه برداری از پستان
بیوپسی آسپیرسیون (سوزن نازک)
نمونه‌برداری آسپیرسیون طی چند دقیقه و با یک سوزن ظریف و نازک انجام می‌شود. این روش بیوپسی برای ضایعات پر از مایع به نام کیست، به جهت تخلیه مایع استفاده می‌شود. روی هم رفته استفاده از این روش نمونه برداری برای توده‌های مشکوک به سرطان سینه توصیه نمی‌شود.
بیوپسی آسپیرسیون با سوزن نازک (FNA) یک روش تشخیصی کم‌تهاجمی است که در آن با استفاده از یک سوزن ظریف، نمونه کوچکی از سلول‌ها از توده یا ناحیه مشکوک برداشته می‌شود و برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه ارسال می‌گردد.
نمونه برداری با سوزن هسته ای (سوزن ضخیم)
این روش نمونه برداری پس از اعمال بی‌حسی موضعی سینه، با استفاده از یک سوزن با قطر بزرگتر انجام می‌شود. روش بیوپسی سوزنی ضخیم بهترین روش نمونه برداری برای تشخیص توده‌های قابل لمس است. در این نوع بیوپسی سینه تحت هدایت سونوگرافی مقدار کمی از بافت ناحیه مشکوک با استفاده از سوزن بزرگتر برداشته می‌شود.
بیوپسی سینه از طریق غدد لنفاوی: این روش برای زمانی است که در بررسی های قبل از عمل جراحی نتوان بصورت قطعی درگیری های غدد زیر بغل را ثابت کرد. در این روش اولین غددی که در مسیر عروق لنفی ممکن است دچار درگیری شوند با تکنیک‌های خاص مشخص و سپس خارج می گردند.
بیوپسی سرجیکال
در این روش، نمونه بردری از سینه با یک جراحی سرپایی و استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در بیوپسی سرجیکال، مقداری از توده مشکوک همراه با مقداری از بافت سالم سینه برداشته می‌شود و برای انجام آزمایشات تکمیلی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. البته در این روش اگر توده مشکوک، کوچک و با مرزهای مشخص باشد ممکن است پزشک کل توده را از پستان خارج کند و به این صورت جراحی توده پستان به طور کامل انجام شود. اما در صورتی که در تست بیوپسی توده دارای مرزهای نامشخص باشد امکان دارد پزشک، توده را در جلسه‌ای دیگر از طریق جراحی بردارد. توجه داشته باشید اگر توده مشکوک از طریق لمس قابل تشخیص نباشد، در این روش بیوپسی هم برای دسترسی دقیق به توده از سونوگرافی استفاده می‌شود.
عوارض بیوپسی
بیوپسی سینه یک روش کم تهاجمی در تشخیص توده‌های مشکوک پستان است. با این وجود امکان دارد عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- التهاب و قرمزی سینه
- عفونت و خونریزی در قسمت نمونه برداری شده
- تغییرات در ظاهر سینه بسته به اینکه چه میزان از بافت مشکوک پستان برداشته شده
- نیاز به انجام جراحی اضافه یا درمان‌های دیگر بسته به نتایج نمونه برداری سینه
چنانچه پس از انجام تست بیوپسی با تب، قرمزی و التهاب بیش از حد سینه‌ها و ترشحات غیر معمول مواجه شدید حتما به پزشک خود مراجعه کنید. وجود این علائم نشان دهنده عفونت یا ماستیت پستان است که باید تحت درمان قرار بگیرد.
نمونه برداری از سینه درد دارد؟
نمونه برداری از سینه معمولا تحت شرایط بی حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار درد چندانی حس نمی‌کند. البته در صورت استفاده از دستگاه ماموگرافی برای هدایت سوزن به محل دقیق توده ممکن است بیمار کمی احساس درد و ناراحتی کند. در اغلب روش‌های بیوپسی بیمار پس از انجام نمونه برداری با یک پانسمان ساده از کلینیک یا بیمارستان خارج می‌شود و پس از یک روز استراحت می‌تواند فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرد.
در صورت انجام بیوپسی سرجیکال، پستان پس از نمونه برداری بخیه می‌شود که در این حالت نیاز به تعویض پانسمان و مراقبت از زخم، جهت جلوگیری از ماستیت یا عفونت سینه وجود دارد.
بیوپسی پستان به بیهوشی نیاز دارد؟
برای انجام بیوپسی سینه هیچ نیازی به بیهوشی نیست و بطور معمول از بی حسی موضعی و داروهای آرام‌بخش استفاده می‌شود. لازم به ذکر است حتی در روش بیوپسی سرجیکال به خاطر سرپایی بودن عمل، عموما نیازی به بیهوش کردن بیمار نیست. برای بیوپسی پستان، پزشک منطقه‌ای که باید نمونه برداری شود را بی‌حس می‌کند به خاطر اینکه بیمار درد را حس نکند. بی‌حسی موضعی به معنای این است که بیمار هوشیار است و فقط منطقه مورد نظر بی‌حس می‌شود.
مراقبت های بعد از نمونه برداری از پستان
مراقبت‌های پس از نمونه‌برداری از پستان اهمیت زیادی در بهبود سریع و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی دارند. مراقبت از زخم ها بعد از نمونه برداری سینه باید با رعایت کامل توصیه‌های پزشک انجام شود. در صورت نیاز پزشک می‌تواند برای بیمار نسخه‌ای از داروهای مسکن تجویز کند. لازم به ذکر است که وجود کبودی‌های آبی یا سیاه برای ناحیه ای که تحت عمل بیوپسی قرار گرفته تا چند روز پس از آن طبیعی است. برای رفع کبودی‌ها و خون‌مردگی‌‌های محل بیوپسی می‌توانید روی آن حوله گرم یا کمپرس آب‌گرم قرار دهید. پس از انجام بیوپسی شما هیچ محدودیتی برای انجام فعالیت های روزمره خود نخواهید داشت. روز بعد از انجام نمونه برداری می‌توانید، پانسمان را برداشته و به حمام بروید.
دکتر علی حجت | فلوشیپ فوق تخصصی جراحی پستان